Müzikle uğraşanların sorduğu oktav nedir sorusunu en basit şekilde cevaplayacak olursak; sekiz sesin meydana getirdiği dizi diyebiliriz. Aralarında sekiz ses mesafesi bulunan notalara verilen karşılıkla, ölçümü yapılır. Alt alta konan sekiz ses aralığında bulunan mesafeye perde denilmektedir.
Oktav iki ses arasındaki sekiz notalık ses dizine verilen isimdir. İnsan sesinin de bir oktavı bulunmakta ve bunun ölçümü yapılmaktadır. Ölçümde dikkate alınacak seslerin doğal sesler olması gerekir. Bu sese en uygun enstrüman da piyano olmaktadır. Yani oktav ölçümü günümüzde piyano ile ölçülmektedir. Ses aralığı ile oktav aralığı arasındaki fark, ölçümdeki sesin doğal ses olması ile ilgilidir. Eski ölçüm yöntemlerinden olan şarkı söylenerek oktav ölçümü sağlıklı bir sonuç elde etmemize engeldir. Bunun nedeni, her şarkının farklı bir ses aralığının olmasıdır. Bununla birlikte sabit bir sesin olmamasıdır.
Oktav ölçümünde ki esas piyanodan çıkan en tiz ses ve en pes sese verilen karşılık olmaktadır. Verilen karşılık bize kişinin ses oktavını vermektedir. Kişilerin sahip olabileceği en yüksek değer kimine göre 8, kimine göre 7, kimine göre de 5 olmaktadır. Hangi nota ile ölçüme başlarsanız onun bir incesi veya kalını ile bitimiyle birlikte bir oktav elde edilir.
Oktav Nedir? Oktav ve Ses İlişkisi
İçindekiler
Müziğe yeni başlayanlar için oktav ne demek denildiği zaman bir notanın yüksek oktavı ile aynı notanın alçak oktavı arasındaki mesafe olarak cevaplanabilir. Oktav müzikteki ses aralığına verilen isimdir. Birçok müzik aralığı bir oktavı kapsamaktadır. Hemen hemen tüm kültürlerde sekiz notalık bir aralık kullanılmaktadır. Oktav çiftleştirilmesi bütün enstrümanlarda kullanılmaktadır.
Bilinmesi gereken diğer hususta kafa sesi ile oktavın karıştırılmaması gerektiğidir. Kafa sesi, diyaframdan çıkan tiz sesler olmaktadır. Oktav ölçümünü do notasından kendinden 8 nota sonra gelen do notasına kadar olan mesafe hesaplanmaktadır. Bu ölçümlere kafa sesi ilave edilmez. Şarkı söylerken hesaplanan oktavdaki yanlışlıkta şarkının en tiz ve en pes ses aralığının alınmasıdır. Burada şarkı değiştikçe ses tonu da değişir. Bu da büyük bir hatayı beraberinde getirir. Seçilen şarkıya göre ses aralığı da değişme gösterir. Sesin oktavında ki aralıklar eğitimle gelişme gösterebilir. Do notası orta ses kabul edilerek hangi notada en pes hangi notada en tiz ses çıkarıldığı kayda alınarak değerlendirilir.
Müzik sanatçıları tarafından da sık sık tartışma konusu oktav olmaktadır. Kim daha geniş ses oktavı aralığına sahipse o kadar güçlü sesi olduğu kabul edilir. Geniş aralıklı ses oktavı olanlar daha geniş repertuarlı şarkılar seslendirilebilmektedir. Bu da en güçlü ses oktavına sahip sanatçının en iyi sanatçı olduğu çıkarımına sebep olur. Ses oktavı ve ses renginin tespitinden sonra eğitim ile ses oktavının genişletildiği gözlemlenmektedir.
Oktav Ölçülerinin Özellikleri Nelerdir?
Müzikte cevabının bilinmesi gereken müzikte oktav nedir kalıplaşmış bir sorudur. Burada oktavın ses renginin belirlenmesindeki en önemli etken olduğu unutulmamalıdır. A’dan a’ya kadar frekans aralığı tam olarak bir oktav olmaktadır. Frekans ölçümünde de oktav esas alınmaktadır. Müzikte bir notanın aynısı o notanın ya kalını ya da incesi olmaktadır. Böylelikle biri notanın kalını ile incesi arasındaki mesafe o sesin oktav aralığını elde etmemizi sağlar. Bu çıkarılan notaların seslerine de kişinin karşılık vermesi beklenir. Karşılık verilen sese kadar ses aralığı ortaya çıkar.
Oktav ölçümü için notanın 7 nota inceltilerek elde edilen aralık gereklidir. Çıkılan en tiz ses ile aynı notanın diğer perdesinden çıkılan en pes sesin karşılaştırılması yapılmaktadır. Ses oktav aralığın genişliği, müzisyenlerin övgü kaynağı olmaktadır. Oktav aralığı sürekli geliştirilebilen bir yapıya sahiptir. Çoğunluk ses oktavı ölçülümü ile elde edilen verileri şan eğitimleri ile yükseltmektedir. Ses egzersizleri buradaki en büyük yardımcıdır. Oktav diğer ses aralıkların ve frekansların ölçümünde de esas alınan bir ölçüttür. En geniş nota aralığına sahip olan enstrüman piyanodur. Bu da onun oktav ölçümünde kullanılmasının ana nedenidir. En yüksek tiz ve pes sesleri bünyesinde barındıran piyano çıkarılan sese karşılık bekler.
1 Oktav Ses Özellikleri
8 nota arasında 1 oktav ses, elde edilmektedir. Oktavın bir notanın en tiz sesi ile en pes sesi arasındaki mesafe olduğunu söylemiştik. Oktav aralığı, do notası ile kendinden 8 ses sonrası olan do notası arasında 8 nota bulunan 8’li diziye 1 oktav diğer adıyla bir 8’li denir.
Kafa seslerinin ses oktavı ölçümüne ilave edilmediğini unutmamalıyız. Diyaframdan çıkan ses farklı bir ses frekansı olmaktadır. Erkeklerin bu aralıkta ki sesi çıkarmaları oldukça kolaydır. Daha pes seslerin çıktığı bir oktav aralığı olmaktadır. Çoğu insanın kolaylıkla çıkabileceği aralıktır. 1.oktav ses aralığının en önemli temsilcisi Barry White olmaktadır.
2 Oktav Ses Özellikleri
Piyona esas alınarak 2 oktav ses ölçümü, hatasız bir şekilde rahatlıkla yapılır. 8 nota arasının 2 kata çıkarılması ile 2 oktav ses elde edilmektedir. Geniş nota aralığında bir sesin 8’li nota aralığını iki kere karşılaması ile 2 oktav diğer adıyla iki 8’li ortaya çıkar. Başlangıç noktasının en pesini karşılaması ile 2. nota döngüsü tamamlanır.
Genellikle birçok erkek sesi, bu ses kategorisindedir. Çok az bayan bu ses aralığında yer alır. Pes tonlarla öne çıkan bir oktav aralığıdır. Çoğu parçaya yakışan bir ses tonu bulundurmaktadır. Bu oktav aralığında bulunan nadir kadın sanatçılarından biri de Mariah Carey olmaktadır.
5 Oktav Ses Özellikleri
Genelde eğitmenler tarafından çıkılan 5 oktav ses çıkılması zor olan oktav aralığıdır. Sanatçının piyanoda çıkabildiği en kalın ses piyonun beşinci aralığında olmaktadır. Çıkabildiği en son ses esas alınarak bulunduğu aralık oktav aralığı olarak kabul edilir. Daha güçlü seslerde oluşan bu oktav kategorisi eğitimle ulaşabilecek seslerden oluşur. Daha tizlere inilen bu ses aralığında kulağa farklı gelen ses tonları da mevcuttur.
Bayan seslerinin çoğunluğu bu ses kategorisinde yer almaktadır. Erkek seslerinin sınırda çıkabildiği sestir. Bu sınıra gelebilecek erkek ses sayısı oldukça az olmaktadır. Bu oktav aralığından ileri doğru gidildikçe erkek sayısı yok denilecek kadar azdır. Türkiye‘de bu ses kategorisine erişen erkek sanatçıya örnek olarak Cem Adrian verilebilir. Cem Adrian, özellikle ülkemizde 5 oktav ses aralığına sahip olması ile bir övgü kaynağıdır.
Ses Oktavı Nasıl Ölçülür?
Genellikle ses oktavı nedir sorusuyla müzikle uğraşanlar karşılaşmaktadır. Ses oktavının bir notanın ondan sonra gelen 7 nokta arasındaki mesafe olduğunu belirttik. Diğer aklımıza gelen sorulardan biri de sesimizin oktavını nasıl ölçebiliriz?
Genellikle ses oktavı ölçümünde piyano enstrümanı kullanılmaktadır. Piyanoda bulunan notaların geniş aralıkta olması ile en doğru ölçümü bize vermektedir. Piyanoda orta ses olarak kabul edilen do sesinden başlayarak aynı notanın en pes ve en tiz notalarına karşılık verilmesi ile ölçüm yapılır. Karşılık verilen yani çıkıp inilen notaya kadar olan kısım oktav aralığı olarak kabul edilir. Oktav ölçümleri piyano dışında başka yöntemlerle yapıldığında yanıltıcı sonuçlar elde edebiliriz. Ses oktavı nasıl ölçüler merak ediyorsanız bu konu hakkında daha kapsamlı bilgi verdiğimiz yazımıza göz atabilirsiniz.
