Perküsyon nedir? Müzik alanında kullanılan ritmik vurmalı çalgılar perküsyon olarak adlandırılmaktadır. Vurmalı çalgılar; elle veya baget ile vurma, sürtme ya da ovma hareketleri yapılarak ses çıkaran aletlerdir. Bu aletlerin insan sesinden sonraki en eski çalgı modelleri olduğu düşünülmektedir.
Müziğin ritmini oluşturmak için vurmalı çalgılar kullanılmaktadır. Akış anlamına gelen ritim, Yunanca kökenli bir kelimedir. Günümüzde yapılan müziklerin ritmi, vurmalı çalgılar aracılığıyla oluşturulmaktadır.
Perküsyon Nedir?
İçindekiler
İnsanlık tarihinde taş devri incelendiğinde, müzik aletlerinin insanlar tarafından kullanıldığı görülmüştür. Çeşitli ayinlerde kullanıldığı gibi savaşlarda da etkili bir şekilde kullanılan aletler olmuşlardır. Özellikle müzik aletleriyle, savaşçıların cesaret duygularını kabartmak ve korkutucu tonlar ortaya çıkartarak düşmana korku vermek hedeflenmiştir. Böylece müzik aletlerinin savaşlarda kazanılan zaferlerde etkili olduğu görülmüştür.
Günümüze vurmalı müzik aletlerinin gelmesini sağlamış millet Afrika toplumudur. Bu toplum bu aletlerin özgünlüğünü bozmadan bu zamana gelmesini sağlamıştır. Halen Afrika topraklarında ayin ve özel törenler için bu aletler aktif şekilde kullanılmaktadır.
Latin Amerikalılar, Afrikalıları köle olarak deniz yoluyla Amerika’ya getirdiler. Afrikalıları tarım sanayisinde köle olarak çalıştırılmaya başladılar. Latin Amerikalılar, bu kölelerden kendilerini çok üstün görüyorlardı. Ayrıca Afrikalıların dilini öğrenmeyi gerek de görmediler. Bunu fırsat bilen Afrikalılar, kendi aralarında müzik tonunda konuşmaya başlamışlardır. Amerikalı komutanları kandırarak; aralarında şarkı söylüyormuş gibi yapmışlardır. Daha sonra Afrikalılar, vurmalı çalgıları ile büyük bir isyan çıkarmışlardır. Amerikalıların hafife aldığı bu müzik aletleri, isyanda etkili olmuştur. Böylece Afrikalılar büyük bir yapılanma içine girmişlerdir.
İsyandan öncesini tekrar konuşacak olursak; Afrikalı köleler, Latin Amerika topraklarına götürülürken yanlarında bu vurmalı çalgıları da almışlardır. Bu müzik aletleri yemek varili ve diğer amaçlar için kullanılan varillere benzediği için Afrikalılar dikkat çekmeden bu enstrümanları saklayabilmişlerdir. Böylece vurmalı çalgıların dünyaya yayılmaları ve ileride revaçta olmalarını sağlayacak kapılar açılmıştır.
Perküsyonist Nedir?
Perküsyonist, vurmalı çalgılar sanatçısıdır. Bu kişiler kullandıkları çalgılı aleti etkin bir şekilde kullanmalıdır. ‘Perküsyonist nedir? ‘ sorusunu detaylı bir şekilde açıklamak için bu meslek grubunun yapması gerekenleri sıralayalım:
- Solist ya da orkestra üyesi olarak müzik icra etmelidirler.
- Eğer eğitimci olarak görev alacaklarsa vurmalı çalgıların teknik konuları hakkında öğrencilerine beceri kazandırmaları gerekmektedir.
- Vurmalı çalgılar ile çalınacak solo, oda müziği ya da orkestra eserin daha önceden araştırma, bireysel çalışmasını yapıp hazır hale getirmelidirler.
- Konser veya turne öncesi provalarını yapmalıdırlar.
- Vurmalı çalgılar konusunda sanatsal görüşe sahip olmalıdırlar.
- Perküsyonist mesleği alanındaki gelişmeleri takip etmelidirler.
Perküsyon Aletleri Nelerdir?
Vurmalı çalgılar, çeşitli malzemelerden üretilmiştir. Bu çalgıların gövdeleri genel olarak ahşaptan üretilmiştir. Hayvan derisi ya da ağaç kabukları kullanılarak açıklık kısımları yapılmaktadır. El ya da çeşitli tokmaklar ile bu kısımlara vurularak ses çıkarılmaktadır.
Günümüzde ise ‘Perküsyon aletleri nelerdir?’ sorusuna verilecek en güzel cevaplardan biri şudur: Yapay malzemelerden üretilen vurmalı çalgılardır, denilebilir. Bu yapay malzemeler genellikle plastik olmaktadır. Bu aletlerin çeşitleri oldukça fazladır. Bu çeşitlilik yapıldığı malzeme, boyut ve gövde şekline göre farklılık göstermektedir.
Tumba Çalgısı
Tumba ve conga olarak adlandırılan bu vurmalı çalgılar, ikili bir şekilde yapılan ve satışa sunulan aletlerdir. Peki, tumba müzik aleti nedir?
Tumba 11 inç büyüklüğe sahiptir. Conga 11 inç büyüklüğündedir. Afrika toplumunda bu müzik aleti genel olarak ayin ve dini törenlerde kullanılmaktadır. Ayrıca bu vurmalı çalgı sayısı artırılabilir. Yani iki tumba değil de bunu üç gibi ve diğer sayılara çıkarmak mümkündür. Böylece farklı inç’de oldukları için farklı ses tonunu çıkarabilme imkânı sağlanacaktır.
Tumbanın tarihçesine bakıldığında, Küba ve Afrika toplumlarının yerel müzik aletinin tumba çalgısı olduğu görülmektedir. Bu aletin eski hali biraz daha köşelidir. Günümüzde ise oval ve daha şık bir görünüme sahiptir.
Davul
Bizim coğrafyamızda ve yöremizde davul adı altında vurmalı çalgı aletleri yapılmaktadır. En bilinen çeşidi asma davuldur. Asma davul düğünlerde, karşılama törenlerinde, yöresel törenler gibi pek çok özel günlerde kullanılan bir müzik aletidir.
Davul denilen alet incelendiğinde, çapa göre büyük davul ve küçük davul gibi modeller bulunmaktadır. Bu gibi çeşitli davul modellerinin yapılma amacı, bu aletlerden çıkan seslerin daha ince ve daha kalın olmasını sağlamaktır.
Eski dönemlerde savaşlarda düşmana korku salmak için kullanılan davul, günümüzde Asya kıtasında dini törenlerde kullanılmaktadır. Davul gibi vurmalı bir çalgı; çeşitli hayvan derileri, yapay deriler, plastik gibi malzemelerden üretilmektedir. Bu aletlerin çok fazla kasa çeşitliliği bulunmaktadır. Davulda çeşitli aparatlar kullanılarak ritim oluşturulmaktadır.
Darbuka
Bizim kültürümüzde çok yaygın kullanılan müzik aletlerinde biri de darbukadır. Vurmalı çalgı denilince herkesin ilk aklına gelen müzik aletlerinden biridir. Darbukanın yapımında çok fazla kullanılan malzeme imkânı olduğu için çok modeli vardır.
Eskiden bu vurmalı çalgılar, sert ağaç gövdesi ve hayvan derisinden üretilmiştir. Günümüzde ise genel olarak plastik ve demir kasa, darbuka yapımında kullanılmaktadır. Bu ritim çalgıları yapımında kullanılan plastiğin çıkardığı tını daha çok müziklere uymaktadır. Bununla birlikte bu müzik aletine zil döşemesi yapılarak daha renkli hale getirilmektedir. Osmanlı ve günümüz Türkiye’sinde vurmalı çalgılar arasında en çok kullanılan model olan darbuka, zevk veren tonlarda çeşitli çalma stillerine sahiptir.
Bongo
Vurmalı çalgılar arasında bongo, küçük ve biraz daha tiz sese sahip bir modeldir. Bu müzik aleti, 21 inç ve 19 inç çapında, uzunluk olarak da 25 inçtir. Aynı doğru orantıda daha çok ağacın genişliğine göre küçük boyutlar ve büyük boyutlar ile karşılaştırılabilir. Bongo ikili olarak üretilip satılmaktadır. Bu müzik aleti el ya da değişik aparatlar ile çalınmaktadır.
Bendir
Bazı edebi metinler ve anonim şiirlerin şarkı şeklinde söylenişleri yapılırken bendir kullanılmaktadır. Bu vurmalı çalgılar kendi aralarında kategorilere ayrılmaktadır. Zilli ve zilsiz olmak üzere farklı yapım aşamaları ve farklı kasalar ile çeşitlilik göstermektedirler. Bendir müzik aletlerinin zilli olan modelleri daha küçük yapıdadır. Ayrıca bu ritim enstrümanları def olarak isimlendirilmektedirler. Yani bendir ile def aynı aletlerdir. Fakat aralarında bazı farklılıklar bulunduğu için ayrı ayrı anılabilmektedirler.
Bendir hayvan derisi ve özel ağaçlar ile üretilen bir müzik aletidir. Bu enstrümanın çevresinde vida yardımı ile gerdirilerek daha tiz ses elde edilebilmektedir. Ayrıca ateş yardımı ile ısıtılarak eski uzunluğa getire bilinecek ve çeşitli ayarlamalar yapıla bilenecek bir alettir.
Bu vurmalı çalgıyı satın almadan önce iyi bir araştırma yapmak çok önemlidir. Çünkü farklı boyutlarda ve farklı malzemeler ile üretildiği unutulmamalıdır. Her vurmalı çalgı aletinde olduğu gibi bendirin yapıldığı malzeme de oldukça önemlidir. Çünkü kullanılan malzeme sesi, tonu ve ritmi etkilemektedir.
Djembe
Djembe müzik aleti, Afrikalıların gözünde kutsal bir öneme sahiptir. Afrikalılar tarihleri boyunca bu enstrümanı kullanmışlardır. Bu nedenle Afrika tarihinde önemli rol oynamış bir vurmalı çalgıdır. Afrikalılar bu alet için djembe ağacı, hayvan derisi ve usta olmak üzere üç kutsal şey olarak atfetmektedirler. Ayrıca bu enstrümana şeytanın davulu demektedirler. Çünkü bu vurmalı çalgı, farklı bir tonda etkileyici bir sese sahiptir. Bu etkileyici ses kullanılan ağacın yapısı, iyi bir ustalık ve özel hesaplamalar sonucunda ortaya çıkmıştır.
Bu vurmalı çalgıların kullanım yerlerine bakıldığında, diğer müzik aletleri ile benzerlikler görülecektir. Bu etkileyici perküsyon aletleri, Afrika toplumunun kültüründe özel olarak savaşlarda kullanılmaktadır. Ayrıca özel törenlerde ve ayinlerde başrol oynayan bir vurmalı çalgıdır.
