Bu yazımızda gam egzersizi nedir sorusuna değineceğiz. İlk olarak çalmak istediğiniz ya da çaldığınız herhangi bir parçanın ya da etüdün tonunu iyi bilmeniz gerekiyor. Mevcutta bulunan tonun 8 tam sesinde oktavlı şekilde inişler ya da çıkışlar görülebilir. Tonun ya da etüdün en temel sesleri olan birinci, üçüncü ve beşinci dereceden ortak olan arpej sesleri oktavlı şekilde iner ve çıkar. Eğer öncesinde pozisyon eğitimi aldıysanız gamları pozisyon olarak çalışmanızı öneririz.
Gam egzersizleri yapmanız, tuşe hâkimiyetinizin çok iyi dereceye çıkmasını sağlayacaktır. Ses yerlerini kavramanızı hızlandıracak ve doğru seslere basmanızı öğretecektir. Gam egzersizleri sadece sizin çalmak istediğiniz gam için geçerlidir. Yani parçalara ya da etütlere göre değişkenlik gösterebilmektedir. Gam egzersizlerini çalışmak için 2 seçeneğimiz bulunmaktadır. İlki gamların yer aldığı diyez bemollerini ezberlemektir ya da bu diyez bemollerin nasıl hesaplandığını öğrenmektir. Hesap yapmak ya da ezberlemek sıkıcı olabilir. Bu yüzden parça parça öğrenmek çok daha avantajlı olacaktır. Şimdi kısaca gam nedir sorusunu açıklayacağız.
Gam Nedir?
İçindekiler
Gam, müzik parçasının kuruluş şekline göre minör ya da majör olarak belirli bir düzende dizilen notalar topluluğudur. İnici gam dediğimiz ses giderek kalınlaşır. Yani pesleşir. Fakat çıkıcı gam dediğimiz ses ise tizleşir. Gamın sekizinci notasını ilk notanın tekrarı olarak görüyoruz.
Gitarda Gam Çalışması Nasıl Yapılır?
Öncelikle çalmak istediğiniz parçanızı seçin. Daha sonrasında o parçanın tonunu bularak devam etmeniz gerekir. Bulduğunuz ton arızalarıyla 8 tam sesli oktavlı şekilde çıkabilir ya da inebilirsiniz. Daha sonraki adımınız, tonun temel sesleri olan birinci, üçüncü ve beşinci dereceleri olan arpej sesleri olacak. Bu arpej sesleri, oktavlı şekilde çıkılıp inilmesi gerekiyor. Bütün bu adımları yapmadan önce pozisyon eğitimini almanız gerekiyor. Şart değildir. Ancak pozisyon eğitimi alırsanız, gitarda gam yapmak çok daha kolay ve rahat olacaktır.
Gamları, pozisyon alarak çalışmanız çok faydalı olacaktır. Çünkü gitarda gam egzersizleri yaparak gitarı çalmanız doğru sesi kavramanıza ve doğru sese basmanıza yardımcı olacaktır. Aynı zamanda gitarınızın üzerindeki tuşe hâkimiyetinizi günden güne artırarak geliştirebilirsiniz. Tüm bu egzersizler ve çalışmalar çalmak istediğiniz parça için geçerlidir. Her parçanın farklı gamı vardır. Bundan dolayı parçadan parçaya gamlarda değişkenlik gösterir.
Gitarda Gam Egzersizi Nasıl Yapılır?
Gitar kursuna yeni başlayanlar ilk olarak tellerin isimlerini, yerlerini öğrenir. Bu isimleri öğrendikten sonra teller üzerinde gam egzersizleri yaparlar. Yani gitarda gam yapmak, gitar üzerinde sizlerin hâkimiyetinin zeminini hazırlar. Daha sonraki derslerin kolay geçmesini sağlar.
Bir eseri çalmaya başladığınızda gam egzersizlerinin avantajlarını göreceksiniz. Örnek verecek olursak re telinden başlandığında re –mi –fa –sol –la –si –do –re şeklinde çaldığınızda re gamını ortaya çıkarmış olursunuz. Bu gamı yaparken devamında mutlaka farklı oktavlarda re gamını yapabilirsiniz. Başka bir örnek verecek olursak sol majör gamı arızası fa diez’dir. Sol majör gamının inilip çıkılacak 8 sesi vardır: sol, la, si, do, re, mi, fa, diez, sol.
Arpej seslerinde ise birinci derece sol, üçüncü derece si, beşinci derece re ve sonrasında tekrar birinci derece sol çalınır. Gam egzersizi yapmadan önce parmaklarınızı uzatmakta ve esnetmekte yarar var. Bu hem pratik olarak hem de güvenlik açısından sizin için önem teşkil etmektedir. Her egzersiz süreçlerinin başında parmaklarınızı hem nota hem de akorlarla esnetmek için kendinize bir ya da iki dakika ayırın. Bu esnetme ve uzatma düzgün yapıldığında parmaklarınız zarar görmeyecektir.
İyi Gitar Çalmak İçin Gam Çalışması Yapmalı Mıyım?
Gitarı iyi çalabilmek için öncelikli olarak gitarda doğru sesleri basabilme koşulunu yerine getirmek gerekiyor. Gitar çalmak için temel kurallardan olan doğru seslerin ve susların uyum içinde beraber çıkmasıdır. Eğer düzgün bir şekilde seslerin çıkmasını istiyorsanız evet, gam çalışmasını mutlaka yapmanız gerekir.
Çelloda Gam Egzersizi Nasıl Yapılır?
Daha önceden de söylediğimiz gibi bir enstrümanda gam çalışması yapmak için öncelikle ton konularını iyi biliyor olmanız gerekir. Bu durum çello için de geçerlidir. Peki, çelloda gam nasıl yapılır? Tonalite dediğimiz majör ve minör diziler, yalın ton olarak da bilinmektedir. Yani diyez ya da bemol gibi değiştirici işaretlerinin alınmamış halidir. Bu ton, do majörüdür. Do majörünün uluslararası gösterim biçimi C harfiyle gösterilir. Do majörü diğer enstrümanlarda olduğu gibi çelloda da ilk verilen gam egzersizleri arasında yer alır. Çelloya yeni başlayanlar, rahat bir şekilde iki oktav kadar do majörü gamını yapabilir. Gam yapmak müzisyenler için önemlidir.
Çello akort düzeni, beşli aralıklar şeklinde yapılır. Dört tane tel bulunur. Bu teller, kalından inceye doğru sırasıyla do, sol, re, la şeklindedir. Çelloda rastgele bir ton için gam çalışmaları dört oktav sesine kadar çıkabilir. Ancak çelloya yani başladıysanız bir, iki ya da üç oktav şeklinde birçok gam bulunmaktadır. Gam egzersizleri yapmak için yeterli teknik ve donanıma sahip olmanız gerekmektedir.
Piyanoda Gam Nasıl Çalışılır?
Gam egzersizleri yapılırken kolay gamlarda zor gamlara doğru ilerlemek işinizi kolaylaştıracaktır. Bu sebeple mi majör gamı ile çalışmaya başlamak sizin için en uygunudur. Çünkü mi majör, diğer gamlara göre daha kolay öğrenebilecek gamdır. Bilinmesi gereken bir diğer husus ise piyanoda gam, diyapazon şeklinde olduğudur.
Diyapazon, kişinin ya da çaldığınız enstrümanın yetişebileceği ses aralığıdır. Çalışma yaparken önce her elinizle tek tek, daha sonrasında ise iki elinizi kullanarak diyapazon içinde kalan gamlar çalışılır. Gam çalışmalarına devam ettikçe çalmanız hızlanacaktır. Piyanonun gam yapısını öğrendikten sonra parçalarınızı kolaylıkla çalabilirsiniz. Çeşitli parçalar çalarak egzersizlerinizi geliştirebilirsiniz.
Piyanoda gam çalışırken dikkat edilmesi gereken en önemli konu sağ ve sol elinizdeki parmak geçişlerinin sıralamasıdır. Sağ elimiz ile piyanoyu çalarken sol elimizin belirli ritim ile diğer eli takip etmesi gerekmektedir. Rus piyano eğitimcilerine göre gamlar, bir piyanist için olmazsa olmazdır. Piyanistler için çok önem arz etmektedir. Gamlar, başparmak tekniğinde olduğu gibi başparmak geçidi, ön kol, bilek ve üst kol hareketlerinin de çalışmaya katılmasına olanak tanır. Piyanoda gam, ses kalitesi ve ses rengi ya da ses eşitliği gibi becerilerle piyano çalan kişileri geliştirir.
Gitarda Gamın Önemi
Gitar çalarken gam yapmak neden önemlidir? Gitar çalan kişinin müzik dağarcığını ve duyumunu geliştirir. Gerek duyulan ezginin ya da sesin çıkarılması, yeni sesler ve notalar oluşturulması konusunda gam yapmak yardımcı olur. Gam yapmak müzikal duyum sınırlarını artırır. Gitarda gamın diğer bir önemi ise akor yapma ve prensiplerini öğretir. Gitarda ilerledikçe akor dağarcığınız gelişecektir. Gitarı çalma hızınız artacaktır. Bazı parçalar yüksek bazıları ise düşük tempolara sahiptir. Bu tür çalışmaları gerçekleştirmek için iyi bir kondisyona sahip olmanız gerekmektedir.
Gam egzersizleri yaptığınız sürece gitar çalma hızınız artacak. Aynı zamanda doğaçlama yeteneğiz de gelişecektir. Armoni çalışmanızı kolaylaştırır. Armoni, hem yatay hem de dikey ilerleyen müzik şeklidir. Armoni ilişkilerini oluşturan hususlar, gamların içinde bulunan sesleri ve birbirleri ile ilgili olan aralıklarla ilgilidir.
