Zıplayan pire olarak adlandırılan ukulele, yapı olarak gitara benzeyen bir enstrümandır. Çalma esnasında parmakların hızla hareket ettirilmesinden dolayı bu isim takılmıştır. Son zamanlarda oldukça popüler olan bir çalgı aletidir. Özellikle gençler tarafından çokça tercih ediliyor. Hawaii gitarı olarak tüm dünyada dikkatleri üzerine çekmektedir.
Genellikle ahşaptan yapılan ukulelelerin son zamanlarda plastikten de yapıldığını görmekteyiz. Ukulelerin kalitesini yapımında kullanılan ahşap belirlemektedir. Ukuleleyi sürekli kullananlar tarafından genellikle akasya ağacından yapılanları tercih edilir. Ukulelenin çıkardığı ses tonunu onun boyu ve yapısı belirlemektedir. Boyutları gitara göre daha avantajlı olan ukuleler, taşıma kolaylığı da sağlamaktadır. Basit yapıda oluşu ile küçük yaş grubunun da çalmak istediği çalgı aletlerinden olmaktadır. Ayrıca diğer çalgı aletlerine göre ukulelerin değişik biçimlerde üretimi yapılmaktadır. Bu şekillere kare veya ananas şekli örnek verilebilir. Boyutu ve şekli itibari ile albenisi olan bir çalgı aletidir.
Ukulele Nedir?
İçindekiler
Ukulele çalgı aletini çalmak isteyenler tarafından ukulele nedir sorusu sıklıkla sorulur. Ukulele yapı olarak gitarı andıran fakat farklı ses tonuna sahip olan telli bir çalgı aletidir. Genellikle ahşaptan yapılan ve 4 adet teli olan bir çalgıdır. Çalması kolay ve tınısı hoş olan bir enstrümandır. Ukulele çalgı aleti, son zamanlarda küçük büyük herkes tarafından merak konusu haline geldi. Kişinin fiziğine ve el yapısına göre boyut üretimi çeşitlendirilmiştir.
Ukulelenin ses tonunu yapımında kullanılan ağaç yapısı belirlemektedir. Farklı çeşitlerde ukulele üretilmiştir. Bu farklı çeşitlerdeki ukulelerin çıkardıkları sesler de farklılık göstermektedir. Bu farklılığa örnek vermek gerekirse yumuşak ses çıkaran ukuleler, daha çok maun ağacından yapılmaktadır. Son zamanlarda uzun süre kullanım sağlamak için metalden yapılan ukuleler de görebilmekteyiz. Metalden yapılan ukulelerin çıkardığı seste kalın tonlu olur daha ziyade. Bununla birlikte gitar çalmaya başlanmadan önce ukulele kullanımıyla oldukça pratik yapılmaktadır. Ukulele parmakların gelişmesini sağlayarak küçük büyük her kesimin rahatlıkla çalınmasını kolaylaştırır. Ukulelenin sap kısmı gitarınkinden daha yakın olduğu için çalınması da oldukça kolay olmaktadır. Özellikle gençler tarafından bu çalgı aletine bu nedenlerden ötürü talep artmış durumda.
Ukulele Tarihçesi
Ukulelenin özellikleri, gitar ailesine ait olmasından gelmektedir. Gitara göre kullanımı kolay ve taşınabilir olan ukulelelerin ilk çıktığı yer Hawaii olmuştur. Çıkış tarihleri 19. yy olarak bilinir. Portekizli göçmenler tarafından Hawaii’ye getirilmiş ve burada tanınmıştır. Hawaii’den sonra kuzey Amerika oradan da Avrupa ülkelerine dağılmıştır. Burada birçok ünlü sanatçı tarafından kullanılmaya başlayınca tüm dünyaya kullanımı yayılmıştır. Gitara göre daha tok sesler çıkaran ukulele zamanla eşlik çalgı aleti olarak birçok eserde çalındığını görürüz. Yapımında çeşitli ağaçların kullanımı ile seslerin kalitesi arttırılmış ve seste çeşitlilik sağlanmıştır. Bugün en çok kullanan ülkelerin başında İngiltere gelmektedir.
Ukulele görünümü itibariyle birçok kişiyi cezbetmektedir. Kolay çalınması ile genç kuşağın bir hayli ilgisini çekmekte ve popülerlik kazandırmaktadır. Avrupa’da günden güne kullanılması yaygınlaştırılan ukulelere son zamanlarda ülkemizde de yoğun ilgi gösterilmektedir. Gitar çalma aşamasından önce küçük yaşlarda ukulele verilerek pratik yapılması amaçlanır. Minyatür bir gitar görünümüne sahip olunması ile küçük yaş grubunun da ilgisini çekmektedir. Ukulele yapısı itibari ile çalınması en kolay enstrümanlardan bir tanesidir. Dört telli olması ile farklı ses tonuna sahip olmakta ve gitara göre tok seslerin çıkarılmasını sağlamaktadır. İlk ortaya çıktığı zamanlarda birçok ağaç türünde yapılarak ukuleleye en uygun hammadde bulunmaya çalışılmıştır. Denemeler sonucunda birçok farklı ses çeşidi ortaya çıkarılmıştır.
Ukulele Özellikleri Nelerdir?
Görünümü ile gitarı andıran ukulele çalgısı telli çalgılar grubundadır. Küçük boyutlarda üretimi yapılmaktadır. İnsanların erişebilecekleri boyutta olması ile çalınması bir hayli kolay olmaktadır. Birçok farklı materyallerden üretimi sağlanır. Genellikle ahşaptan yapılan ukulelelerin son zamanlarda metalden yapıldığı görülmektedir. Yapımında kullanılan materyallere göre çıkarılan ses tonu farklı olmaktadır.
Genellikle A, D, B ve F olarak akort ayarlaması yapılır. Ukulele telleri ise çoğu zaman naylon veya kiriş denilen bir malzemeden yapılır. Ukulelelerin de kendi arasında dört farklı çeşidi vardır ve her biri farklı adlandırılmıştır. Soprano, bariton, konser ve tenor olmak üzere ses tonu ve yapılarına göre gruplandırılma yapılmıştır. Bu ukulele çeşitlerinin tel uzunlukları birbirinden farklıdır. Soprano türünün tel uzunluğu, standart ve yaygın olan tel uzunluğudur. Elleri büyük olanların rahatlıkla çalabilecek yapıdadırlar. Ayrıca diğer türlere göre en cılız seslerin barındırdığı ukulele türüdür. Tenor ukulele başlangıç aşaması için oldukça uygundur. Kalın ses çıkarılması ile ezgilere eşlik için sık sık tercih edilir.
Konser türündeki ukuleler ise orta bir ses çıkarmaktadır. Bu türdeki ukulele birçok ses tonu ile uyum sağlayabilir. Unutulmamalıdır ki ukulele gövdesine göre sesler kalınlaşmaktadır. Kişi kendi ses yapısına göre ukulele tercihinde bulunmalıdır. Deneme yolu ile elinize en uygun ukulele alımı yapabilirsiniz.
Belirttiğimiz üzere ukulele de kullanılan malzeme ve ukulele boyutuna göre ses farklılıkları bulunur. Bu sebeple kullanıcının ses tınısına uygun ukulele tercihinde bulunulmalıdır. Birçok çalgı aletinin çalınabilmesi için nota bilgisine sahip olunması gerekir. Ukulelede ise nota bilgisine gerek kalmadan çalma işlemi yapılmaktadır. Akort ayarı da gitar ve diğer telli çalgı aletlerine göre oldukça kolaydır. Böylelikle ukulele öğrenmek zor mu sorusunu oldukça basit diyerek cevaplandırabiliriz.
Ukulele ve Gitar Farkları
Ukulele görünüm itibariyle gitara oldukça benzemektedir. Görenlerin aklına ilk gelen ukulele gitarla aynı mı sorusudur. Her ne kadar gitara benzese de ukulele ve gitar arasında tel sayısı farkı bulunmaktadır. Gitarda altı adet tel varken ukulelede dört adet tel bulunmaktadır. Ayrıca gitardaki tellerin çoğu naylon veya çelikten yapılmıştır. Ukulelede ise sadece naylon tel kullanılmıştır.
Gitarlar gövde büyüklüğü ve tel fazlalığı ile ukuleleden daha fazla menzile sahiptir. Ukuleler gitara oranla daha küçük boyuta sahiptir. Böylelikle taşınması daha kolaydır. Ukulelelerin daha küçük olmasıyla çalma işlemi daha kolay olabilmektedir. Herkesle uyum sağlayabilir ve küçük kollu insanlar tarafından dahi basitçe çalınabilir. Gitara oranla ukulele de daha az nota mevcuttur. Böylelikle gitara göre daha kolay çalınabilir. Daha büyük yaylı çalgı aleti kullananlar için ukulele oldukça kolay kavranabilir bir çalgı aletidir.
Ukulele Tel İsimleri
Yaygın kullanılan klasik gitarlarda teller üstten aşağıya doğru kalından inceye doğru sıralanmaktadır. Ukulelede bu durum tam tersi olmaktadır. Dünyada bilinen altı tane ukulele çeşidi vardır. Fakat ülkemizde dört tanesi üretilmektedir. Bunlar soprano ukulele, konser ukulele, bariton ukulele, tenor ukulele şeklinde sıralanabilir. Bu ukulele türleri birbirlerinden boy ve perde yönünden ayrılır. Aralarında en küçük boyda olan ukulele sopranodur. Genellikle adı Hawaii ukulelesi olarak bilinmektedir. Geleneksel ve en eski ukulele, sopranodur.
Soprano ukuleleye göre daha kalın eski olan ve boyutu daha büyük olan ukulele de konser olarak adlandırılan ukulelelerdir. Tenor ukulele de daha tok sese sahiptir ve 66 cm olmaktadır. En kalın sese sahip olan ve boyut olarak en büyük olan da bariton ukuleledir. Daha önce değindiğimiz gibi ukulele de dört adet tel olmaktadır. Bu tellerde nota dizilimi yapılmaktadır. Bu dizilim A, D, F VE B şeklinde olmaktadır.
Ukulele Öğrenmek Zor Mu?
Sıfırdan ukulele çalmak isteyenler kendilerine ukulele öğrenmek kolay mı sorusunu sıklıkla sormaktadır. Bu soruya cevabımız evet olurdu. Günümüzde uğraş vermeden video izleyerek dahi çalgı aletini sıfırdan çalmak mümkün. Ukulele de kolaylıkla öğrenilen çalgı aletlerindendir. Çalması oldukça keyifli bu enstrüman basit yapılı olmasından kaynaklı istekli herkes tarafından kolaylıkla öğrenilmektedir.
Diğer çalgı aletlerinin aksine ukulele nota bilgisine sahip olunmadan da çalınabilmektedir. Dört adet tel bulundurması ile çıkarılan seslere kısa yoldan aşina olunmaktadır. Ayrıca sap kısmının kısa olması ile ukulele üzerinde kolaylıkla üstünlük kurulmaktadır. Üzerinde hemen uzmanlık sağlayabilirsiniz. Perdeler arasında mesafelerin kısa olması ile yayların üzerinde parmaklar hızlı hareket edebilmektedir. Avantajlarından biri de notalar arasında geçişin hızlı olmasıdır. Parmak egzersizi yapmak için ukulele çalınması tercih edilmektedir. Ukulele çeşitleri ile istenilen ses tınısı elde edilmektedir.
Çocuklar da Ukulele Çalabilir Mi?
Ebeveynler çocuklarının küçük yaşlarda hobi kazanmalarını isterler. Son zamanlarda popüler olan ukuleleler için çocuklar ukulele çalabilir mi araştırması yapmaktadırlar. Çalması oldukça keyifli olan bu çalgı aleti ile çocuklarınızın müzikle ilgilenmesini sağlayabilir ve vakit geçirebilecekleri bir hobi kazandırabilirsiniz. Boyutunun küçük olması çocuklarınızın ilgisini çekmektedir. Ayrıca uygun boyutlarda olması ile küçüklerin rahatlıkla istedikleri yere taşıması sağlanmaktadır.
Tatile gittiklerinde veya arkadaş gruplarında yanlarından ayırmayacakları bir müzik aleti olmaktadır. 3 yaş üstü olan ve her yaş grubunda olanlar için rahatlıkla öğrenilebilir ve çalınabilir. Öğrenmesi ve çalması basit olan bu çalgı aletini kullanmak çocuklar için sıkılmadan eğlenebilecekleri bir aktivite haline gelir. Ukulele ile hem ailecek keyifli anlar geçirebilir hem de çocuklarınızın gelişimine katkı sağlayabilirsiniz.
